1. Kavramın Tanımı
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB), Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 231. maddesinde düzenlenmiştir. HAGB, sanık hakkında verilen mahkûmiyet hükmünün belirli bir denetim süresi içinde hukuken sonuç doğurmamasını sağlayan, şartlı bir erteleme kurumudur.
Sanık, denetim süresi boyunca belirlenen yükümlülüklere uygun davranırsa hüküm hiç açıklanmaz ve dava düşer; ancak bu yükümlülüklere aykırı davranması hâlinde mahkeme hükmü açıklar.
2. Hükmün Açıklanması Şartları
HAGB kararı verildikten sonra mahkemece belirlenen denetim süresi (genellikle 5 yıl) içinde sanığın:
-
Yeni bir kasıtlı suç işlemesi,
-
Mahkemenin belirlediği yükümlülüklere uymaması
durumunda, mahkeme önceden hükmettiği mahkûmiyet kararını açıklar.
Bu durumda artık sanık hakkında verilen mahkûmiyet hükmü kesinleşir ve infaz edilebilir hâle gelir.
3. Yükümlülüklere Uyulmama Halleri
Mahkeme HAGB kararı verirken, CMK m. 231/8 uyarınca sanığın uyması gereken bazı yükümlülükler belirleyebilir. Bunlar:
-
Belirli bir yerleşim yerinde oturmak,
-
Belirli bir süreyle kamuya yararlı bir işte çalışmak,
-
Eğitim programına veya meslek edindirme kursuna katılmak,
-
Mağdurun zararını gidermek (tazminat ödemek),
-
Denetimli serbestlik tedbirlerine uymak gibi yükümlülüklerdir.
Sanık bu yükümlülüklere kasıtlı olarak uymadığında denetim süresi sona ermeden mahkeme, savcılığın veya denetim merciinin bildirimi üzerine hükmü açıklar.
4. Süreç Nasıl İşler?
-
Denetim süresi içinde ihlal tespiti yapılır.
Denetimli serbestlik müdürlüğü ya da Cumhuriyet savcılığı mahkemeye ihlal bildiriminde bulunur. -
Mahkeme sanığı duruşmaya davet eder.
Sanık, ihlal iddiasına karşı savunma yapabilir. -
Mahkeme, ihlalin varlığına kanaat getirirse hükmü açıklar.
Bu durumda, daha önce verilen hapis cezası veya adli para cezası artık yürürlüğe girer.
5. Açıklanan Hükme Karşı Başvuru Yolları
Hüküm açıklandıktan sonra artık HAGB kararı ortadan kalkar ve mahkûmiyet hükmü geçerli hale gelir.
Bu durumda:
-
İstinaf başvurusu yapılabilir (CMK m. 272 ve devamı).
-
İstinaf başvurusu reddedilirse temyiz yolu da mümkündür (suçun niteliğine göre).
6. Örnek Durumlar
-
Sanığın denetim süresi içinde yeni bir kasıtlı suç işlemesi (örneğin hırsızlık, tehdit vb.) → Hüküm açıklanır.
-
Sanığın mağdura tazminat ödememe veya denetimli serbestlik yükümlülüğünü ihlal etmesi → Mahkeme tarafından hüküm açıklanabilir.
7. Sonuç
HAGB kararına uyulmaması halinde hükmün açıklanması, sanığın önceki mahkûmiyetinin artık kesinleşmesi ve infaza geçmesi anlamına gelir. Ancak sanığın yeni bir suç işlemediğini veya ihlalin haklı bir nedene dayandığını ispatlaması halinde, mahkeme hükmü açıklamadan denetimi devam ettirebilir.