Mali suçlar, genel olarak ekonomik sistemin güvenliğini, kamu maliyesini ve mali düzeni korumayı amaçlayan suçlardır. Bu suçlar, Türk Ceza Kanunu (TCK), Vergi Usul Kanunu (VUK), Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu, Kara Para Aklama ile Mücadele Kanunu ve benzeri mevzuatlar kapsamında düzenlenmiştir.
1. Mali Suçların Tanımı
Mali suç, mali sistemin veya devletin ekonomik düzeninin işleyişini bozan, haksız kazanç sağlamayı hedefleyen, kamu zararına yol açan ya da mali yükümlülüklerin ihlal edilmesiyle oluşan suçlardır.
Amaç; ekonomik düzenin istikrarını, vergi adaletini ve finansal güvenliği korumaktır.
2. Başlıca Mali Suç Türleri
a) Vergi Kaçakçılığı Suçu (VUK m.359)
-
Vergi Usul Kanunu’nda düzenlenmiştir.
-
Defter ve belgelerde sahtecilik yapmak, yanıltıcı belge düzenlemek veya kullanmak, kayıt dışı gelir elde etmek gibi fiiller bu kapsamda değerlendirilir.
-
Cezası genellikle hapis cezasıdır (1 yıldan 5 yıla kadar).
b) Kara Para Aklama Suçu (TCK m.282)
-
Suçtan elde edilen gelirin yasal yollardan elde edilmiş gibi gösterilmesidir.
-
Bu fiil, “malvarlığı değerini aklama suçu” olarak adlandırılır.
-
Cezası 3 yıldan 7 yıla kadar hapis ve adli para cezasıdır.
-
Ayrıca tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbirleri de uygulanabilir (örneğin, faaliyet izninin iptali).
c) Rüşvet ve Yolsuzluk Suçları (TCK m.252 vd.)
-
Kamu görevlisinin görevini kötüye kullanarak çıkar sağlaması rüşvet suçunu oluşturur.
-
Bu tür suçlar kamu yönetimine ve mali disipline zarar verir.
-
Cezası genellikle 4 yıldan 12 yıla kadar hapis şeklindedir.
d) Kaçakçılık Suçları (5607 sayılı Kanun)
-
Gümrük vergilerinin ödenmemesi, yasak malların ithalat veya ihracatı bu kapsamdadır.
-
Kaçak eşya ticareti veya akaryakıt kaçakçılığı sık karşılaşılan türlerdir.
-
Cezası fiilin niteliğine göre 1 yıldan 10 yıla kadar hapis olabilir.
e) Sahtecilik Suçları (TCK m.204-211)
-
Resmî veya özel belgelerde sahtecilik yaparak mali menfaat elde etme fiilidir.
-
Vergi, sigorta, fatura gibi belgelerin sahte düzenlenmesi de mali suç kapsamına girebilir.
-
Cezalar genellikle 2 yıldan 8 yıla kadar hapis şeklindedir.
f) Kamu Zararı Oluşturan İhaleye Fesat Karıştırma (TCK m.235)
-
Kamu ihalelerinde menfaat sağlamak amacıyla hile yapılması bu suçu oluşturur.
-
Ekonomik düzeni bozan ciddi bir mali suçtur.
-
Cezası 5 yıldan 12 yıla kadar hapis olabilir.
3. Mali Suçlarda Soruşturma ve Kovuşturma
-
Mali suçlar genellikle Cumhuriyet Savcılığı tarafından re’sen (kendiliğinden) soruşturulur.
-
Vergi suçlarında, genellikle vergi müfettişi raporu veya vergi inceleme raporu soruşturma dosyasının temelini oluşturur.
-
Kara para aklama suçlarında ise MASAK (Mali Suçları Araştırma Kurulu) aktif rol oynar.
4. Mali Suçların Cezai ve Mali Sonuçları
-
Hapis ve adli para cezaları dışında, suçtan elde edilen kazançlar müsadere edilir (el konulur).
-
Tüzel kişiler (şirketler) hakkında da faaliyet izni iptali, müsadere, ticaret yasağı gibi güvenlik tedbirleri uygulanabilir.
-
Mali suçlar, genellikle ekonomik güvenlik, kamu düzeni ve vergi adaleti açısından ağır yaptırımlara sahiptir.
5. Mali Suçlarla Mücadelede Kurumlar
-
MASAK (Mali Suçları Araştırma Kurulu)
-
Gelir İdaresi Başkanlığı
-
Kolluk birimleri (Mali Şube, Kaçakçılık Şube)
-
Savcılık ve mahkemeler (özellikle Asliye Ceza ve Ağır Ceza Mahkemeleri)
6. Mali Suçlarda Savunma ve Hukuki Strateji
-
Delil incelemesi ve mali kayıtların bilirkişi tarafından değerlendirilmesi önemlidir.
-
Savunma açısından, kast unsuru (kasıtlı hareket edilip edilmediği) ve belge geçerliliği (örneğin sahte olup olmadığı) kritik rol oynar.