Adlî para cezası, mahkemenin sanığa hapis cezası yerine veya hapis cezasıyla birlikte hükmettiği, devlet hazinesine ödenmek zorunda olan parasal yaptırımdır. Türk Ceza Hukukunda iki tür adlî para cezası bulunur:

• Gün esasına göre belirlenen adlî para cezası

• Miktarı doğrudan belirlenen adlî para cezası (istisnaî)

Adlî para cezası esasen gün para cezası sistemine göre uygulanır.

2. Günlük Adlî Para Cezası Sistemi

A. Gün Sayısının Belirlenmesi

Hâkim, önce kaç gün adlî para cezası verileceğini belirler.
Bu aşamada:

• Suçun işleniş biçimi

• Failin kastı

• Zararın ağırlığı

• Failin geçmişi, kişisel özellikleri

• Ceza indirimi/ artırımı nedenleri
  dikkate alınır.

Gün sayısı en az 5 gün, en çok 730 gün olabilir (suç tipine göre üst sınır daha yüksek belirlenmişse o uygulanır).

B. Bir Günlük Birim Miktarın Belirlenmesi

Hâkim, her bir gün karşılığı paranın değerini ayrıca belirler.
Bir günlük miktar:

• En az 20 TL

• En çok 100 TL
  olabilir.

C. Nihai Ceza Hesabı

Gün sayısı x bir günlük miktar = adlî para cezası toplamı.

Örnek:
150 gün × 40 TL = 6.000 TL adlî para cezası

3. Ödeme Süresi ve Taksitlendirme

A. Ödeme Süresi

• Adlî para cezası kesinleşmeden tahsil edilmez.

• Kesinleşme sonrası, hükümlüye ödeme emri tebliğ edilir.

• Genellikle 30 gün içinde ödeme istenir.

B. Taksitlendirme

Mahkeme, adlî para cezasını iki yılı geçmemek üzere taksitlendirebilir.

• En fazla 24 taksit yapılabilir.

• Taksitlerden biri zamanında ödenmezse, kalan kısım tamamı ile tahsili istenir.

4. Ödenmezse Ne Olur? (Hapse Çevrilme)

A. Temel Kural

Adlî para cezası ödenmediği takdirde hapse çevrilir.

B. Çevrilme Oranı

• 1 gün karşılığı 1 gün hapis olarak çevrilir.

• Ceza hapsi en fazla 3 yıl olabilir.

C. Hapse Çevrilmeyen Durumlar

• Çocuklar açısından

• Karşılığı hürriyeti bağlayıcı ceza öngörülmeyen bazı özel kanun suçlarında
  istisnalar olabilir.

5. Hapis Cezasına Çevrilmiş Adlî Para Cezasında Cezaevine Girme

• Hapse çevrilen ceza için infaz hakimi kararı gerekir.

• Çağrı kâğıdına rağmen hükümlü gelmezse yakalama kararı çıkarılır.

• Para cezası daha sonra tamamen ödenirse hapis infazı durur.

6. Adlî Para Cezasının Ertelenmesi

Adlî para cezaları ertelenemez.
Ertelenme sadece hapis cezaları için mümkündür.

7. Adlî Para Cezasının Sicile Etkisi

Kesinleşen adlî para cezası adli sicile işlenir.
Ancak belirli süre sonunda arşive alınır ve toplum tarafından görülemez.

8. Adlî Para Cezası ile İdarî Para Cezasının Farkı

9. Hangi Suçlarda Adlî Para Cezası Verilebilir?

Genel olarak:

• Sadece adlî para cezası öngörülen suçlar

• Hapis veya adlî para cezası seçimlik olan suçlar

• Hapis cezasının adlî para cezasına çevrildiği durumlar

Örneğin:
Basit tehdit, hakaret, trafik güvenliğini tehlikeye sokma (bazı haller), mala zarar verme (hafif halleri), karşılıksız yararlanma suçları vb.

10. Hapis Cezasının Adlî Para Cezasına Çevrilmesi

Mahkeme, kısa süreli hapis cezalarını (genellikle 1 yıl veya daha az) adlî para cezasına çevirebilir.
Bu değerlendirmede:

• Failin kişiliği

• Suçun işleniş şekli

• Pişmanlık

• Tekerrür olup olmaması
  dikkate alınır.

11. Artırım ve İndirimlerde Adlî Para Cezası

Her türlü:

• Teşebbüs

• İştirak

• Zincirleme suç

• Takdiri indirim nedenleri
  gün sayısına uygulanır.
  Birim miktara artırım/indirim uygulanmaz.

12. Uygulamada Önemli Noktalar

• Mahkeme yalnızca gün sayısını gerekçelendirir; birim miktarı gerekçelendirmek zorunda değildir.

• Bir günlük miktarın belirlenmesinde sanığın ekonomik durumu mutlaka dikkate alınmalıdır.

• Tekerrür halinde bile adlî para cezası verilebilir (suç tipine göre değişir).

• Taksitlendirme, özellikle yüksek miktarlı cezalarda sanık savunmasında mutlaka talep edilmelidir.