Davanın Düşmesi Kararı

1. Davanın Düşmesi Nedir?

Davanın düşmesi, bir davanın esasına girilmeden veya yargılama sürecinin belirli nedenlerle sona erdirilmesi anlamına gelir. Bu durumda mahkeme, tarafların ileri sürdüğü talepleri değerlendirmeksizin davayı sonlandırır. Düşme kararı, usul hukukuna ilişkin bir karardır ve esasa dair bir hüküm doğurmaz.

2. Davanın Düşme Nedenleri

Davanın düşmesi, ceza yargılamasında ve hukuk yargılamasında farklı nedenlerle ortaya çıkabilir:

A. Ceza Davalarında Düşme Nedenleri (CMK m. 223/8, TCK m. 64 ve devamı)

1. Sanığın Ölümü:
   Ceza davası şahsî nitelikte olduğundan, sanığın ölümüyle kamu davası düşer.

2. Af (Genel veya Özel Af):
   Genel af halinde dava ve ceza ortadan kalkar. Özel af halinde yalnız ceza ortadan kalkar, mahkûmiyet hükmü varlığını sürdürür.

3. Zamanaşımı:
   Dava zamanaşımı süresinin dolmasıyla kamu davası düşer.

4. Şikayetten Vazgeçme:
   Takibi şikayete bağlı suçlarda, şikâyetten vazgeçilirse dava düşer.

5. Sanığın Akıl Hastalığı Nedeniyle Ceza Ehliyetsizliği:
   Fiilin işlendiği tarihte ceza ehliyeti yoksa dava düşmez, ancak ceza verilmesine yer olmadığına karar verilir.

6. Uzlaşma veya Önödeme:
   Uzlaşma veya önödeme kapsamında suçlarda anlaşma sağlanırsa dava düşer.

7. Etkin Pişmanlık:
   Kanunda öngörülmüşse etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanması da davanın düşmesine yol açabilir.

B. Hukuk Davalarında Düşme Nedenleri (HMK m. 150 vd.)

1. Tarafların Davayı Takip Etmemesi (Dosyanın İşlemden Kaldırılması):
   Davacı iki defa üst üste duruşmaya gelmez veya dava işlemden kaldırıldıktan sonra 3 ay içinde yenilenmezse, dava düşer.

2. Davadan Feragat veya Davayı Kabul:
   Davacı davasından feragat ederse veya davalı davayı kabul ederse, dava sona erer. Bu da düşme sonucunu doğurabilir.

3. Davanın Konusuz Kalması:
   Davanın açılmasından sonra dava konusu ortadan kalkarsa (örneğin borcun ödenmesi gibi), mahkeme davanın konusuz kaldığına ve bu nedenle düşmesine karar verir.

4. Taraflardan Birinin Ölümü:
   Kişiye sıkı sıkıya bağlı davalarda (örneğin boşanma) tarafın ölümüyle dava düşer.

3. Davanın Düşmesinin Sonuçları

• Düşme kararı, yeniden aynı konuda dava açılmasına engel olmaz (kesin hüküm doğurmaz).

• Ancak bazı hallerde (örneğin ceza zamanaşımı veya af nedeniyle düşme) dava artık yeniden açılamaz.

• Düşme kararı, yargılama giderleri ve vekâlet ücreti açısından sonuç doğurur. Genellikle, davayı sürdürmeyen taraf aleyhine yargılama giderlerine hükmedilir.

4. Davanın Düşmesine Karar Veren Merci

• Ceza davalarında: Asliye ceza, ağır ceza veya sulh ceza mahkemeleri tarafından verilir.

• Hukuk davalarında: Davaya bakan görevli mahkeme (örneğin asliye hukuk, sulh hukuk, iş mahkemesi vb.) tarafından düşme kararı verilir.

5. Davanın Düşmesi Kararına Karşı Başvuru Yolu

• Ceza davasında düşme kararı:
  İtiraz veya istinaf kanun yoluna tabidir.

• Hukuk davasında düşme kararı:
  Kesin nitelikte değilse, istinaf başvurusu yapılabilir.