Suçun Niteliğinin Değişmesi Nedir?
Ceza yargılaması sırasında mahkeme veya savcılık, olayın başta değerlendirildiği suç vasfından farklı bir suç tipinin söz konusu olduğunu fark ederse; yani fiilin hukuki nitelendirmesi değişirse, buna suçun niteliğinin değişmesi denir.
Bu durum genellikle delillerin toplanması, tanık anlatımları veya bilirkişi raporları sonucunda ortaya çıkar.
Temel Mantık
Başlangıçta kişinin hangi suçtan yargılandığı bellidir. Ancak yargılama ilerledikçe:
-
Olayın başka bir suça daha uygun olduğu ortaya çıkabilir.
-
Böyle bir durumda mahkeme, davayı yeni suça göre değerlendirmek zorundadır.
Suçun Niteliğinin Değişmesi Örnekleri
| Başlangıçta İsnat Edilen Suç | Yargılama Sonucu Ortaya Çıkan Suç | Açıklama |
|---|---|---|
| Basit Yaralama | Kasten Yaralama (Silahla / Kemik Kırığı ile) | Mağdur raporunda kemik kırığı tespit edilmesi halinde suç ağırlaşır. |
| Hırsızlık | Güveni Kötüye Kullanma | Eşya zilyedin rızası ile teslim edilmişse suç hırsızlık değil güveni kötüye kullanmadır. |
| Mala Zarar Verme | Kasten Yakma / İtfaiye Raporu ile | Olayda ateş kullanıldıysa suçun niteliği değişebilir. |
Mahkemenin Yükümlülüğü
Mahkeme suç vasfını kendisi belirler. Ancak;
-
Sanığın savunma hakkına zarar verilmemesi şarttır.
Bu nedenle suçun niteliği değişirse mahkeme, sanığa:
-
Yeni suç hakkında ek savunma hakkı verir.
-
Gerekirse savunma hazırlamak için süre tanır.
Suçun Niteliğinin Değişmesi ve Ek Savunma Hakkı
Mahkeme yeni suç vasfını düşündüğünde:
-
Sanığa bu durumu açıkça bildirir.
-
“Yeni suç tipi şudur, bu suç bakımından savunma yapabilir misin?” şeklinde açıklama yapar.
-
Sanık talep ederse süre verilir.
Bu işleme “Ek Savunma Hakkı” denir.
Ek savunma verilmeden mahkeme suç vasfını değiştirip hüküm kurarsa karar bozulabilir.
Savunma Açısından Önemi
Suçun niteliği değişmesi, sanığın:
-
Ceza miktarını
-
Cezanın ertelenip ertelenemeyeceğini
-
Hükmün açıklanmasının geri bırakılıp bırakılmayacağını
-
Adli sicile işlenme durumunu
doğrudan etkileyebilir.
Dolayısıyla avukat veya sanık, mahkemenin böyle bir ihtimali değerlendirmesi halinde mutlaka ek savunma istemelidir.
Özet
-
Suçun niteliğinin değişmesi, fiilin yargılama sırasında başta düşünülen suçtan farklı bir suç oluşturduğunun anlaşılmasıdır.
-
Mahkeme bu değişikliği yapabilir ancak sanığa ek savunma hakkı vermek zorundadır.
-
Ek savunma verilmeden karar verilirse, hüküm usul yönünden bozulma sebebidir.